ارز دیجیتال تتر (Tether) یک رمزارز است که ارزش هر واحد آن برابر با یک دلار آمریکاست. هدف از عرضه تتر، ایجاد یک رمزارز دارای ثبات ارزش نظیر دلار آمریکا بود. ارز دیجیتال تتر همانند سایر ارزهای دیجیتال موجود در بازار بر بستر فناوری بلاک چین عرضه می‌شود.
به طور کلی، آن دسته از ارزهای دیجیتال که دارای ارزشی ثابت و معادل با یک پول رسمی هستند را استیبل کوین (Stable coin) یا «رمزارز باثبات» می‌نامند. در واقع بر خلاف بیت کوین، اتریوم یا سایر ارزهای دیجیتالی که فاقد پشتوانه هستند و قیمت آنها در بازار به شدت نوسان دارد، قیمت ارز دیجیتال تتر یا سایر رمزارزهای باثبات معمولا نوسان چندانی ندارد. با وجود نوسانات شدید قیمت بیت کوین، قیمت تتر تغییر چندانی نیافته و همچنان نزدیک یک دلار باقی مانده است. (در مطلبی با عنوان «همه چیز درباره استیبل‌کوین و دلایل استقبال شدید از آن» بیشتر در این باره توضیح دادیم.)
در وب‌سایت رسمی تتر آمده است که این رمزارز «۱۰۰ درصد توسط دلار آمریکا پشتیبانی می‌شود.» به کلامی دیگر، به ازای هر ۱ تتر که در بازار دادوستد می‌شود، یک دلار آمریکا در حساب شرکت عرضه‌کننده تتر وجود دارد. در حالت ایده‌آل، قیمت تتر و نیز سایر رمزارزهای باثبات (ارزهای دیجیتال دارای پشتوانه پول رسمی) باید ثابت باشد. اما در واقعیت این طور نیست. در واقع، قیمت تتر نوساناتی (هر چند بسیار جزئی) را تجربه میکند.
اصلی‌ترین دلیل وجود تتر، کمک به صرافی‌های ارز دیجیتال برای تبادلات بهتر مالی بود. بد نیست بدانید برخی بانک‌های معروف جهانی از کار کردن با صرافی‌های ارز دیجیتال امتناع می‌کنند.
داستان شکل‌گیری ارز دیجیتال تتر
اولین بار، جی. آ. ویلت (J. R. Willet) در سال ۲۰۱۲ در مقاله‌ای به تشریح امکان انتشار ارزهای دیجیتال جدید بر روی پروتکل بیت کوین پرداخت. ویلت خودش دست به کار شد و یک ارز دیجیتال جدید را با نام مسترکوین (Mastercoin) طراحی و منتشر کرد. این رمزارز توسط بنیاد مسترکوین (Mastercoin Foundation) که بعدها به بنیاد آمنی (Omni Foundation) تغییر نام داد عرضه شد.
هدف از انتشار این رمزارز، ترویج استفاده از «لایه دوم» بلاک چین بیت کوین بود. شکل‌گیری ارز دیجیتال تتر بر اساس همین پروتکل صورت گرفت. همچنین یکی از اعضای اصلی بنیاد مسترکوین یعنی بروک پیرز یکی از هم‌بنیانگذاران تتر است. کرگ سلارز (Craig Sellars) که یکی دیگر از بنیانگذاران تتر است هم مدیر ارشد فناوری بنیاد مسترکوین بود.
ارز دیجیتال تتر در ابتدا ریل‌کوین (Realcoin) نام داشت و در جولای ۲۰۱۴ توسط بروک پیرز، ریو کالینز و کرگ استلار در قالب یک استارتاپ در شهر سانتا مونیکا (Santa Monica) شکل گرفت.
اولین توکن تتر در ۶ اکتبر ۲۰۱۴ بر بستر بلاکچین بیت کوین منتشر شد. این کار با استفاده از پروتکل آمنی لایر (Omni Layer Protocol) صورت گرفت. در ۲۰ نوامبر ۲۰۱۴ نیز ریو کالینز (Reeve Collins) تغییر نام این توکن به «تتر» را اعلام کرد.
این شرکت همچنین اعلام کرد که قصد دارد پروژه‌ای آزمایشی را تعریف کند و سه توکن با نام‌های یو‌اس‌تتر (USTether) و با عنوان اختصاری (US+) برای دلار آمریکا، یوروتتر (EuroTether) و با عنوان اختصاری (EU+) برای یورو و نیز ین‌تتر (YenTether) و با عنوان اختصاری (JP+) را برای ین ژاپن عرضه کند.
همه این توکن‌ها در قالب یک دسته با عنوان «تتر+توکن» (Tether+token) جای می‌گرفتند. تتر اعلام کرد که هر توکن (تتر+) به صورت کمل توسط همان مقدار پول از ارز رسمی مورد نظر پشتیبانی می‌شود.
همچنین کاربران می‌توانند هر زمانی این توکن‌ها را به پول تبدیل کنند. افزون بر این هیچ مخاطره‌ای نیز این توکن‌ها را تهدید نمی‌کند. وب‌سایت رسمی تتر در آن زمان اعلام کرد که در هنگ کنگ فعالیت دارد و دفاتری هم در سوئیس دارد. اما اطلاعات بیشتری در این زمینه ارایه نشد.
در ژانویه ۲۰۱۵، صرافی بیتفینکس امکان تبادل تتر را بر روی پلتفرم خود فراهم کرد. با وجود اینکه مدیران تتر و بیتفینکس اعلام می‌کنند دو سازمان مجزا هستند، اسناد لورفته توسط پردایز پیپرز در نوامبر ۲۰۱۷ نشانگر آن است که دو نفر از مدیران ارشد بیتفینکس یعنی فیلیپ پاتر (Philip Potter) و نیز جیانکارلو دوانیسی (Giancarlo Devasini) در تاسیس مجموعه هولدینگ تتر (Tether Holdings Limited) در جزایر ویرجین بریتانیا در سال ۲۰۱۴ مسئولیت داشتند.
بعدها سخنگوی بیتفینکس و تتر اعلام کرد که ژان وان در ولد (Jan van der Velde) مدیرعامل هر دو مجموعه است. گفتنی است صرافی بیتفینکس یکی از بزرگ‌ترین صرافی‌های ارز دیجیتال در دنیا به شمار می‌رود.
بنیاد آمنی در ژوئن ۲۰۱۷ اعلام کرد که تتر به زودی بر روی لایه آمنی لایت کوین منتشر می‌شود. در سپتامبر ۲۰۱۷ نیز تتر اعلام کرد توکن‌های ERC-20 دیگری را برای دلار و یورو بر روی شبکه بلاک چین اتریوم ارایه خواهد کرد. تتر بعدها تایید کرد این توکن‌هایی را بر روی اتریوم منتشر کرده است. در حال حاضر چهار نوع توکن مختلف تتر وجود دارد که عبارتند از:
- تتر دلار آمریکا بر روی لایه آمنی بلاک چین بیت کوین
- تتر یورو بر روی لایه آمنی بلاک چین بیت کوین
- تتر دلار آمریکا به صورت توکن ERC-20 روی بلاک چین اتریوم
- تتر یورو به صورت توکن ERC-20 روی بلاک چین اتریوم
تتر چگونه کار میکند و چرا قیمت آن همیشه ثابت است؟
به ازای هر واحد تتری که تولید می‌شود ۱ دلار آمریکا در ذخایر بانکی نگهداری شده است که به عنوان پشتوانه این ارز دیجیتال عمل میکند. یعنی اگر ۴,۰۰۰,۰۰۰ واحد USDT به بازار عرضه شده باشد، باید ۴,۰۰۰,۰۰۰ دلار در خزانه بانک نگهداری شود تا قیمت آن همواره برابر ۱ دلار بماند. البته بر سر این موضوع در بین جامعه ارزهای دیجیتال شک و ترید وجود دارد و برخی این ارز دیجیتال را به عدم داشتن پشتوانه کافی متهم می‌کنند. بنابراین بر خلاف بیشتر ارزهای دیجیتال، عرضه تتر محدود نیست، بلکه نسبت به تقاضای بازار، واحدهای USDT جدید تولید و عرضه می‌شود.
ارز دیجیتال USDT در ابتدا روی لایه اومنی (Omni)، بستری روی بلاک چین بیت کوین، توزیع شد، اما اکنون روی بلاک چین‌هایی از جمله اتریوم، بیت کوین کش، ترون و الگورند هم عرضه می‌شود. این یعنی دسترسی به تتر بسیار آسان است و می‌توان آن را روی کیف پول‌های رسمی اتریوم، بیت کوین کش، ترون و الگورند (Algorand) ذخیره کرد.
واحدهای تتر نسبت به نیاز بازار و در دوره‌های زمانی مختلف از سوی شرکت آیفینکس تولید و به صرافی بیتفینکس وارد می‌شوند و سپس از آنجا توسط معامله‌گران به صرافی‌های دیگر می‌روند. بنابراین با اینکه تراکنش‌های USDT غیرمتمرکز است و روی بلاک چین‌های بزرگی انجام می‌شود، توزیع واحدهای آن کاملاً متمرکز است و نمی‌توان آن را یک ارز دیجیتال غیرمتمرکز نامید.
با مراجعه به وب‌سایت‌های کاوشگر بلاک مانند اتراسکن، می‌توان تعداد واحدهای موجود تتر و وضعیت تراکنش‌ها و آدرس‌های آن را مشاهده کرد.
رقبای ارز دیجیتال تتر
موفقیت سریع تتر در بازار ارزهای دیجیتال سبب شد شرکت‌های دیگری نیز به فکر انجام اقدامی مشابه بیفتند. به همین دلیل، مدتی است شاهد عرضه چندین رمزارز باثبات دیگر که شباهت‌های زیادی به ارز دیجیتال تتر دارند باشیم. برخی از مهم‌ترین این رمزارزهای باثبات عبارتند از:
- یو‌اس‌دی کوین (با علامت اختصاری USDC)
- ترویواس‌دی (با علامت اختصاری TUSD)
- جمینای دالر (با علامت اختصاری GUSD)
- پاکسوس استاندارد (با علامت اختصاری PAX)
ارزش همه این رمزارزهای باثبات، درست همانند ارز دیجیتال تتر، برابر با یک دلار است. این رمزارزها اقدامات گوناگونی را برای افزایش سهم بازار خود و رقابت با تتر به انجام می‌رسانند.
خرید ارز دیجیتال تتر
برای خرید تتر بهترین کار مراجعه به یک سایت صرافی ارز دیجیتال است. کاربران ساکن ایران برای خرید USDT از یک صرافی آنلاین معمولاً از یکی از دو روش زیر استفاده می‌کنند:
- خرید مستقیم از سایت‌های ایرانی با ریال و کارت بانکی
- تبدیل بیت کوین یا سایر ارزهای دیجیتال به تتر در صرافی‌های خارجی مانند بایننس
می‌توانید با جستجوی کلمه «خرید تتر» در گوگل، وب‌سایت‌های ایرانی را که تتر می‌فروشند پیدا کنید و پس از ثبت‌نام و احراز هویت، به‌طور مستقیم با کارت بانکی خود خرید کنید. برخی از سرمایه‌گذاران و معامله‌گران هم از روش دوم استفاده می‌کنند؛ یعنی تبدیل بیت کوین یا سایر ارزهای دیجیتال به USDT در صرافی‌های بین‌المللی.
فهرست صرافی‌های بین‌المللی که از USDT پشتیبانی می‌کنند، در این پیوند قابل مشاهده است. به این نکته توجه داشته باشید که صرافی‌های خارجی به‌دلیل تحریم‌ها اجازه فعالیت را به کاربران ساکن ایران نمی‌دهند و بنابراین خطر مسدودشدن حساب وجود دارد. با این حال، اغلب کاربران ایرانی در زمان نگارش این مطلب با تغییر آی‌پی خود بدون مشکل در صرافی بایننس فعال هستند.
شیوه‌های ذخیره ارز دیجیتال تتر
ارز دیجیتال تتر نیز همانند سایر رمزارزهای موجود در دنیا به شیوه‌های مختلف قابل ذخیره‌سازی است. استفاده از کیف‌های پول آنلاین، اپلیکیشن‌های کیف پول و نیز کیف‌های پول سخت‌افزاری از جمله این شیوه‌ها به شمار می‌روند.
اپلیکشن‌های مختلفی برای ذخیره تتر روی گوشی هوشمند وجود دارد. یکی از پراستفاده‌ترین کیف‌های پول ویژه تتر، توسط شرکت فری‌والت (Freewallet) عرضه شده است. این اپلیکیشن «تتر والت» (Tether Wallet) نام دارد و در دو نسخه اندرویدی و نیز iOS عرضه می‌شود.
شرکت سیمپلیفای (Simplify) نیز یکی دیگر از عرضه‌کنندگان اپلیکیشن اختصاصی ویژه ارز دیجیتال ترون است که بر روی دو سیستم عامل رایج گوشی هوشمند قابل نصب است.
البته شرکت عرضه‌کننده تتر، یک سرویس کیف پول را در وب‌سایت خود عرضه میکند. با این وجود، چون سابقه هک شدن این سرویس وجود دارد، استفاده از آن پیشنهاد نمی‌شود.
برای ذخیره ارز دیجیتال تتر از کیف‌های پول سخت‌افزاری نیز می‌توان استفاده کرد. این دسته از کیف‌های پول به خاطر امنیت بالاتر، گزینه بهتری نسبت به اپلیکیشن‌های ویژه گوشی به شمار می‌روند. با این وجود، قیمت بالای این سخت‌افزار و نیز دشواری کار با آنها (نسبت به اپلیکیشن‌ها) از معایب‌شان به شمار می‌رود. محبوب‌ترین کیف‌های پول سخت‌افزاری عبارتند از:
- لجر نانو اس
- کیپ‌کی(keep key)
- ترزوز (Trezor)
قیمت تتر
همانطور که اشاره کردیم، قیمت تتر همواره برابر با ۱ دلار آمریکا است، چون به ازای هر واحد USDT یک دلار در خزانه بانک‌ها نگهداری می‌شود. اما اگر به نمودار قیمت تتر توجه کنید، قیمت USDT همیشه برابر با یک دلار آمریکا نیست و گاهی اوقات شاهد نوسانات جزئی در آن هستیم. برای مثال، گاهی اوقات قیمت ۰.۹۸ دلار و گاهی اوقات ۱.۰۱ دلار است.
علت این موضوع این است که قیمت تتر با جفت ارز USDT/USD در صرافی‌های مختلف از جمله بیتفینکس مشخص می‌شود. به عنوان مثال، زمانی که معامله‌گران حاضر باشند تترهای خود را با قیمت پایین‌تر از یک دلار بدهند و به جای آن سریع‌تر دلار واقعی بگیرند، قیمت کمی پایین‌تر از یک دلار خواهد بود. می‌توان گفت که قیمت USDT اعتماد به این ارز دیجیتال نسبت به دلار واقعی را نشان می‌دهد.
در ایران معمولاً قیمت بالاتر از قیمت واقعی دلار در بازار است. برای مثال، اگر قیمت دلار در بازار آزاد ایران ۱۷,۰۰۰ تومان باشد، احتمالاً در صرافی‌های آنلاین هر واحد USDT با ۱۷,۴۰۰ تومان معامله می‌شود.
درآمد تتر از کجاست؟
درآمد قانونی شرکت آیفینکس (به جز درآمدی که می‌تواند از دستکاری بازار به دست بیاورد)، از دو جا به‌دست می‌آید: کارمزدهای بیتفینکس و سود پشتوانه ذخیره‌شده در حساب‌های بانکی.
صرافی بیتفینکس به عنوان درگاهی برای دسترسی به تترهای جدید عمل میکند. برای دیگر صرافی‌های ارز دیجیتال که از تتر پشتیبانی می‌کنند، این ارز دیجیتال یک منبع مهم تأمین نقدینگی است. با صرافی بیتفینکس می‌توان تترها را به پول نقد (دلار واقعی) تبدیل کرد و بیتفینکس در این بین از چند جا می‌تواند کارمزد به‌دست بیاورد.
برای خرید مستقیم تتر از بیتفینکس، کاربران باید دلار واقعی را به حساب‌های بانکی این صرافی واریز کنند. از سوی دیگر، بیتفینکس اصلی‌ترین جایی است که کاربران می‌توانند تترهای خود را به دلار واقعی تبدیل کنند. برای واریز و برداشت دلار واقعی در صرافی بیتفینکس باید ۰.۱ دلار کارمزد پرداخت شود.
همچنین برداشت USDT از بیتفینکس هم مستلزم پرداخت کارمزد است. این درآمدی است که شرکت آیفینکس از طریق صرافی بیتفینکس به دست می‌آورد، نه خود تتر. به جز این، شرکت آیفینکس با ذخیره مقدار زیادی دلار در بانک‌ها سود بانکی زیادی دریافت میکند.
جنجال‌ها درباره تتر
تتر به عنوان یکی از مرموزترین بازیگران صنعت ارزهای دیجیتال شناخته می‌شود. بارها در مقالاتی ادعا شده است که این تشکیلات می‌تواند با دستکاری عرضه، بر قیمت بیت کوین و جهت بازار ارزهای دیجیتال تأثیر بگذارد.
یکی از این مقالات ادعا میکند که تتر در رشد شدید قیمت بیت کوین به ۲۰,۰۰۰ دلار در اواخر سال ۲۰۱۷ نقش داشته است. طبق این ادعا، شرکت آیفینکس واحدهای USDT بدون پشتوانه ایجاد کرده، با آن بیت کوین خریده و باعث رشد مصنوعی قیمت بیت کوین شده است.
در آوریل ۲۰۱۹ (فروردین ۹۸)، دفتر دادستان کل نیویورک تتر را متهم کرد که برای جبران ضررهای خود ۸۵۰ میلیون دلار از پشتوانه تترها را برداشته است؛ ادعایی که بیتفینکس رد کرده است. کمی بعد، یکی از وکلای آیفینکس به صورت رسمی اعتراف کرد که فقط ۷۴ درصد از واحدهای USDT پشتوانه دلار واقعی دارند. وقتی خبر اتهامات وارده منتشر شد، کاربران این صرافی دارایی‌های خود را به ارزش حداقل ۹۰ میلیون دلار از کیف پول‌های بیتفینکس خارج کردند. در زمان نگارش این مطلب، هنوز تتر درگیر اتهامات ریز و درشت است.
از طرف دیگر، با وجود منزوی بودن و عدم شفافیت فعالیت‌های این شرکت، تتر از اعتماد بالایی در میان صرافی‌های بزرگ برخوردار است. با توجه به قوانین سفت‌و‌سخت آمریکا و هنک‌کنگ که آیفینکس ملزم به تبعیت از آنها است، معامله‌گران تتر خیلی نگران سرمایه‌های خود نیستند. USDT که در ابتدای عرضه در رده‌های بسیار پایین بازار ارزهای دیجیتال قرار داشت، با فعالیت باثبات خود طی چند سال اخیر، حالا در میان چهار ارز دیجیتال برتر بازار از نظر ارزش بازار قرار دارد.
سوالات متداول درباره تتر
به ازای هر واحد تتری که تولید می‌شود ۱ دلار آمریکا در ذخایر بانکی نگهداری شده است که به عنوان پشتوانه این ارز دیجیتال عمل میکند.
برای خرید تتر باید به سایت‌های صرافی ارز دیجیتال مراجعه کنید. فقط کافی است کلمه «خرید تتر» را جستجو کنید. همچنین می‌توان در سایت‌های بین‌المللی مانند بایننس، ارزهای دیجیتال دیگر مثل بیت کوین را به تتر تبدیل کرد.
ده‌ها کیف پول نرم‌افزاری و سخت‌افزاری از تتر پشتیبانی می‌کنند. از بهترین کیف پول‌های نرم‌افزاری که از تتر پشتیبانی می‌کنند می‌توان به مای‌اتروالت (Myetherwallet) کوینومی (Coinomi)، تراست والت (Trust Wallet) و اتمیک والت (Atomic Wallet) اشاره کرد. کیف پول‌های سخت‌افزاری لجر (Ledger) و ترزور (Trezor) هم در میان دو کیف پول سخت‌افزاری برتر قرار دارند که می‌توان تتر را در آنها ذخیره کرد.
