با وجود مقررات سخت‌گیرانه درباره استخراج بیت کوین در ایران، تب این فعالیت همچنان داغ است. اما درآمد استخراج بیت کوین در ایران واقعا چقدر است؟ دستگاه استخراج را به برق بزن و پول پارو کن؟ بازگشت سرمایه ۴ ماهه؟ رفتن راه صدساله در یک شب؟ همه این سوالات و شایعات موجود در زمینه استخراج بیت کوین، ما را بر آن داشت تا مقاله‌ای در این خصوص تهیه و تنظیم کنیم.
استخراج بیت کوین را می‌توان به زبان ساده این‌گونه تعریف کرد: دریافت پاداش در ازای اهدای قدرت دستگاه استخراج به شبکه که به تایید تراکنش‌ها و برقراری امنیت آن منجر می‌شود.
ماینرها با بررسی و صحت‌سنجی اطلاعات تراکنش‌ها، امنیت شبکه را تأمین می‌کنند. شبکه‌ای که در ازای مشارکت و برای به‌روز نگهداشتن بلاک چین بیت کوین به ماینرها بیت کوین پاداش می‌دهد.
پرداختن به استخراج همیشه به معنای سودآوری آن نیست. فقط وقتی ارزش بیت کوین‌های کسب‌شده از مجموع هزینه‌های استخراج بیشتر باشد، این فعالیت سودآور و درآمدزا تلقی می‌شود.
ماینینگ هم مانند هر فعالیت اقتصادی دیگری نیازمند به ابزار و هزینه‌های جانبی است. برای استخراج بیت کوین علاوه بر دستگاه‌های استخراج، به برق مناسب هم نیاز داریم چون این فعالیت برق بسیار زیادی مصرف می‌کند. علاوه بر هزینه برق، با ورود دستگاه‌های جدید به بازار دستگاه‌های استخراج قدیمی پس از مدتی دیگر سودآوری ندارند.
بنابراین درآمد یک ماینر به طور مستقیم با زمان بازگشت سرمایه گره خورده است. زمان بازگشت سرمایه به مدت زمانی گفته می‌شود که پول سرمایه‌گذاری شده بر می‌گردد و تازه بعد از آن است که می‌توان نام بقیه درآمد حاصله را «سود» نامید.
عوامل مؤثر در سودآوری استخراج بیت کوین
فاکتورهای مختلفی وجود دارند که تعیین می‌کنند آیا استخراج بیت کوین هنوز هم یک سرمایه‌گذاری سودآور محسوب می‌شود یا خیر؟ این موارد شامل قیمت ماینر، مصرف انرژی، هزینه‌ی برق، قیمت بیت کوین، قدرت دستگاه، سختی استخراج، کارمزد استخر و عواملی از این قبیل است که در ادامه هر کدام را به صورت جداگانه بررسی می‌کنیم.
قیمت ماینر و نرخ هش (Hash Rate) دستگاه
در سال‌های اولیه معرفی بیت کوین، این ارز دیجیتال با استفاده از کامپیوترهای شخصی و تنها با CPU یا کارت گرافیک (GPU) استخراج می‌شد. اما با روی کار آمدن تراشه‌های مدار مجتمع برنامه‌پذیر یا همان ای‌سیک (ASIC)، که قدرتی صد برابر کامپیوترها داشتند، روشی به جز خرید دستگاه مخصوص استخراج برای ماینینگ بیت کوین ناکارآمد و منسوخ شد.
دستگاه‌های مخصوص استخراج یا همان ASICها در مدل‌های گوناگون و تحت برندهای خاص تولید می‌شوند. هر دستگاه یک قدرت پردازش خاص دارد که به آن نرخ هش یا هش ریت (Hash rate) هم گفته می‌شود. قدرت یک دستگاه همان میزان پردازشی است که می‌تواند انجام دهد.
اگر فاکتور مصرف برق را در نظر نگیریم، هر چه یک دستگاه استخراج قدرت بیشتری داشته باشد، سودآوری آن هم بالاتر است. قدرت دستگاه‌های استخراج را با میزان تولید هش بر ثانیه نمایش می‌دهند مثل: ۱۴ تراهش برثانیه (TH/S)
شرکت‌های تولید‌کننده‌ی ماینرهای ای‌سیک، به طور مداوم دستگاه‌های جدیدی را با توان پردازشی یا همان نرخ هش بالاتر به بازار عرضه می‌کنند.
ورود ماینرهای قوی‌تر به عرصه‌ی استخراج بیت کوین سبب ناکارآمدی یا از رده خارج‌شدن دستگاه‌های قدیمی‌تر می‌شود. در نتیجه برای این‌که در گردونه‌ی رقابت برای ماینینگ باقی بمانید و توان رقابت با ماینرهای قدرتمند را داشته باشید، نخست باید دستگاهتان به‌روز باشد.
همچنین قیمت دستگاه ماینر یکی دیگر از عواملی است که به طور مستقیم روی زمان بازگشت سرمایه تاثیر می‌گذارد.
مصرف انرژی و هزینه‌ی برق مصرفی
میزان انرژی بسیار زیاد مورد نیاز برای استخراج بیت کوین باعث شده است تا مصرف برقِ یک دستگاه استخراج و همچنین قیمت برق در یک منطقه تاثیر بسیار زیادی بر سودآوری ماینینگ داشته باشد.
هر دستگاه ماینر مصرف برق متفاوتی دارد. مسلم است هنگام تهیه یا خرید یک دستگاه یا ریگ استخراج باید این مسئله را مد نظر قرار داد؛ زیرا میزان بالای هزینه‌ی برق مصرفی دستگاه ماینر می‌تواند نقش نرخ هش در سودآوری را از بین ببرد و حتی باعث ضرر شود.
به عنوان نمونه سودآوری یک دستگاه با قدرت ۱۴تراهش و مصرف برق ۱۴۰۰ وات می‌تواند از سودآوری یک دستگاه با ۵۰ تراهش قدرت و مصرف برق ۸۰۰۰ وات بیشتر باشد.
قیمت بیت کوین
با توجه به این‌که ماینرها در ازای مشارکت در شبکه و استخراج، پاداش خود را به صورت بیت کوین دریافت می‌کنند، قیمت بیت کوین یکی از مهم‌ترین عوامل سودآوری ماینینگ محسوب می‌شود. همان‌طور که پیش‌تر نیز مطرح شد، قیمت ماینر و هزینه‌ی برق مصرفی مورد نیاز برای استخراج بیت کوین را می‌توان دو هزینه‌ی ثابت در عرصه‌ی ماینینگ دانست.
بنابراین برای این‌که فعالیت سودآور باشد و به بیانی ساده دخل و خرجش با هم بخواند باید قیمت بیت کوین از حد مشخصی بیشتر باشد. به عنوان نمونه در اوایل سال ۲۰۱۹ که قیمت بیت کوین به ۳,۲۰۰ دلار رسید، بسیاری از ماینرها برای جلوگیری از ضرر دستگاه‌های خود را خاموش کردند.
ضروری است بدانیم که قیمت دلار در میزان سودآوری ماینرها و حتی معامله‌گران ایرانی، دخیل و تأثیرگذار است.
کارمزد استخر استخراج
افزایش روزافزون محبوبیت بیت کوین و پیوستن بیش از پیش افراد به خیل ماینرهای این ارز، سبب شده سختی شبکه‌‌ی آن به شدت افزایش یابد و در نتیجه کار انفرادی را برای ماینرها دشوار کند و باعث شود ماینینگ شخصی عملاً ناکارآمد و منسوخ شود. به همین دلیل، مفهومی به نام استخر استخراج شکل گرفت تا ماینرها از سراسر دنیا به آن بپیوندند و برای افزایش شانس استخراج بلاک جدید، توان محاسباتی خود را با یکدیگر به اشتراک بگذارند.
همان‌طور که می‌دانید در ازای عضویت در این استخرها و استفاده از خدمات آن‌ها باید کارمزد پرداخت کنید. البته مبلغ این کارمزدها چندان بالا نیست و بین صفر تا ۴% درآمد حاصل از استخراج است.
قوانین و سیاست‌های اتخاذشده در رابطه با ماینینگ
اگر از علاقه‌مندان و دنبال‌کنندگان خبرهای مرتبط با ارزهای دیجیتال در ایران باشید، تاکنون متوجه این موضوع شده‌اید که وضعیت قانون‌گذاری در رابطه با ارزهای دیجیتال و استخراج آن در کشورمان به چه صورت است. با توجه به این‌که ده سال از معرفی بیت کوین در جایگاه اولین ارز دیجیتال به جهانیان می‌گذرد، هنوز هیچ قانون مدون و مشخصی در رابطه با این فناوری تصویب نشده است و حتی ممکن است تصمیم‌های جدیدی که والیان امر اتخاذ می‌کنند، به یک‌باره اوضاع را دگرگون کند یا شرایط را عوض کند.
تغییر ناگهانی تعرفه‌ی برق مصرفی برای ماینینگ و افزایش قیمت آن، یکی از قابل لمس‌ترین این نمونه‌هاست که بسیاری را به برچیدن و از برق کشیدن دستگاه‌های ماینرشان وا می‌دارد.
شاید بتوان گفت عدم قطعیت درباره‌ی شرایط قانون‌گذاری در آینده، یکی از مهم‌ترین خطراتی است که فعالان حوزه‌ی ارز دیجیتال و به خصوص استخراج را در ایران تهدید می‌کند.
چنانچه ریسک‌هایی از این دست را بپذیریم و شرایط خوب پیش برود، با برنامه‌ریزی درست و آگاه بودن به شرایط بازار، می‌توان ماینینگ را سودآور تلقی کرد. اما همواره به خاطر داشته باشید که ماینینگ به منزله‌ی یک‌شبه به ثروت رسیدن نیست و زمان بازگشت سرمایه‌ی آن تحت تاثیر عوامل زیادی است که بیشتر اوقات به بیش از یک سال هم می‌رسد.
سودآوری استخراج را چطور محاسبه کنیم؟
همان‌طور که قبلاً گفتیم، عوامل زیادی در میزان سودآوری و درآمد شما از ماینینگ تأثیرگذار هستند. یک ماینر حرفه‌ای همیشه تعادل بین هزینه و درآمد را حفظ می‌کند و تحت شرایطی که دستگاه‌های او سودآوری کافی نداشته باشد، به دور از هر گونه تصمیم احساسی فعالیت خود را متوقف می‌کند. اما چگونه باید میزان درآمد حاصل از استخراج را محاسبه کرد؟
بهترین راه برای محاسبه سودآوری استخراج، مراجعه به یک ماشین حساب ماینینگ است. با وارد کردن قدرت پردازش دستگاه‌ها، میزان برق مصرفی و هزینه برق در یک ماشین حساب استخراج می‌توانید به طور تخمینی درآمد خود را محاسبه کنید. سپس با حساب کردن میزان هزینه‌های کلی مثل هزینه خرید دستگاه و تجهیزات می‌توان زمان بازگشت سرمایه را تخمین زد.
البته مواردی مثل قیمت بیت کوین که مدام در نوسان است همیشه باعث می‌شوند تا در حدس دقیق زمان بازگشت سرمایه دچار اشتباه شویم.
به عنوان مثال اگر یک دستگاه استخراج به جز هزینه برق ماهانه ۱ میلیون تومان سودآوری داشته باشد و هزینه تمام شده ما برای دستگاه استخراج به علاوه تجهیزات جانبی حدود ۱۰ میلیون تومان باشد، با فرض ثابت ماندن قیمت بیت کوین و سختی شبکه و سالم ماندن دستگاه، بازگشت سرمایه حدود ۱۰ ماه به طول خواهد انجامید که البته معمولا قیمت و سختی شبکه باعث می‌شود که زمان تخمینی بازگشت سرمایه تغییر کند.
بنابراین به دلیل وجود عوامل غیرقابل پیش‌بینی، گاهی بازگشت سرمایه از زمان تخمین زده شده سریع‌تر می‌شود و گاهی ماه‌ها از زمان برنامه‌ریزی شده دور می‌شویم.
درآمد ۷ دستگاه استخراج محبوب در ایران
در اینجا قصد داریم با استفاده از ماشین حساب ماینینگ سایت ارزدیجیتال، درآمد و بازگشت سرمایه هفت دستگاه ماینر محبوب در ایران را به صورت تخمینی محاسبه کنیم.
شیوه‌ی کار با این ماشین حساب بسیار ساده است. همان‌طور که در تصویر بالا مشاهده می‌‌کنید، اول باید از قسمت یکم، ارز دیجیتال مورد نظرتان را مشخص کنید. این ارز در اینجا بیت کوین است. سپس با توجه به مشخصات دستگاه ماینر خود از بخش دوم و سوم، به ترتیب واحد توان دستگاه و میزان توان آن را وارد کنید.
در قسمت چهارم، میزان برق مصرفی را به وات وارد کنید و در بخش بعدی، که با عدد ۵ روی شکل شماره‌گذاری شده است، هزینه‌ی برق مصرفی را وارد کنید.
در این مقاله، سودآوری دستگاه‌های استخراج محبوب را بر اساس هزینه‌ی برق صنعتی و همچنین صادراتی (که در مجوز ماینینگ اعمال می‌شود) محاسبه می‌کنیم. علت این نوع مقایسه این است که تا قبل از مصوبه ماینینگ، استخراج بیت کوین در ایران غالبا با برق صنعتی انجام می‌شد اما حالا قرار است که برای آن تعرفه برق جداگانه با نرخ صادراتی در نظر گرفته شود.
برای تخمین زدن سودآوری، تعرفه‌ی برق صنعتی را به طور میانگین ۱۰۰ تومان به ازای هر کیلووات ساعت در نظر می‌گیریم و برای تعرفه صادراتی با توجه به این‌که هنوز نرخ رسمی آن مشخص نشده است، هزینه آن را طبق شنیده‌ها حدود ۹۰۰ تومان به ازای هر کیلووات ساعت محاسبه خواهیم کرد.
در نهایت در بخش ششم، کارمزد استخر استخراجی را وارد کنید که در آن عضوید. از آن‌جایی که این عدد بین ۰ تا ۴% متغیر است، ما میانگین آن را ۲ در نظر گرفتیم.
میزان سودآوری و درآمد هفت دستگاه ای‌سیکی که در میان ماینرهای ایرانی شناخته‌شده‌اند و بیشتر مورد استفاده قرار می‌گیرند، را می توانید در مقاله ی قیمت محبوب‌ترین دستگاه‌های ماینر در ایران مطالعه کنید.
