Zcash` یا ZEC یک ارز دیجیتال مانند بیت کوین است که چند ویژگی متفاوت دارد. به عنوان مثال، زی کش مانند بیت کوین مبتنی بر بلاک چین و غیرمتمرکز است اما تفاوتی که با بیت کوین دارد این است که مقدار تراکنش در همه بخش ها مخفی است. مثلا در بیت کوین اگر شما آدرس بیت کوین شخصی را داشته باشید می توانید تراکنش ها را دنبال کنید و تمام آدرس ها و مبالغ تراکنش ها را مشاهده کنید – بنابراین کاملا مشخص است که چقدر پول جا به جا شده است. با ZCash همه اطلاعات رمزنگاری شده و مخفی هستند.
تاریخچه زی کش (Zcash)
زی کش در سال ۲۰۱۳ تحت عنوان پروژه ای با نام Zerocoin با هدف پرداختن به مشکل فقدان حریم خصوصی در تراکنش های بیت کوینی شکل گرفت. پروتکل زی کش، از تغییر و ارتقای پروتکل Zerocoin به سیستم Zerocash و در نهایت تبدیل این سیستم در ۲۸ اکتبر ۲۰۱۶ به پروتکل زی کش، به وجود آمد. این توسعه و تغییرات توسط شرکت Zerocoin Electric Coin صورت گرفته است که بسیاری از فعالین این حوزه به اشتباه آن را به کمپانی Zcash نسبت می دهند.
مروری بر تاریخچه پیدایش زی‌کش
زی‌کش در ۲۸ اکتبر سال ۲۰۱۶، به عنوان یک فورک بیت کوین کار خودش را آغاز کرد. خالق اصلی زی‌کش برنامه نویسی به نام زوکو ویلکاس (Zooko Wilcox) است. او ابتدا کار خودش را با کار بر روی بیت کوین شروع کرد اما به دلیل شفافیت تراکنش‌های بیت کوین، به فکر راهی رسید تا تراکنش‌های مخفی را برای کاربران شبکه به ارمغان بیاورد. او با تغییرات گسترده در کدهای بیت کوین، زی‌کش را خلق کرد.
ابتدا نام این پروتکل زیروکوین (Zerocoin) بود و سپس به زیروکش (Zerocash) تغییر نام داد و در نهایت نام زی‌کش (Zcash) برای آن انتخاب شد.
برای زی‌کش هیچگونه جمع سپاری یا ICO ای برگزار نشد بلکه سرمایه اولیه توسط سرمایه‌گذاران خصوصی جذب شد. افرادی مانند راجر ور و فرد ارسام، بنیانگذار کوین بیس روی این پروژه سرمایه‌گذاری سنگینی انجام دادند.
زی‌کش چگونه کار می‌کند؟
زی‌کش هم مانند بیت کوین بلاک چین خودش را دارد و به صورت اثبات کار (ماینینگ) کار می‌کند. تراکنش‌های زی‌کش توسط همه اعضای شبکه تایید می‌شوند و سپس توسط ماینرها در بلاک‌ها قرار می‌گیرند و با به هم پیوستن بلاک‌ها بلاک چین شکل می‌گیرد. زمان بلاک زی‌کش حدود ۲.۵ دقیقه و پاداش بلاک آن ۱۲.۵ واحد زی‌کش (zec) است. بنابراین در حال حاضر هر ۲.۵ دقیقه ۱۲.۵ واحد زی‌کش استخراج یا تولید می‌شود. در زی‌کش پس از هر ۸۴۰,۰۰۰ بلاک، پاداش بلاک نصف خواهد شد.
الگوریتم استخراج زی‌کش هم با بیت کوین متفاوت است. در حالی که بیت کوین از الگوریتم SHA-256 بهره میبرد، الگوریتم استخراج زی‌کش Equihash است. بیت کوین و زی‌کش در خیلی از موارد شبیه به هم هستند اما اصلی‌ترین تفاوت بیت کوین و زی‌کش امکان انجام تراکنش خصوصی در زی‌کش و نوع الگوریتم استخراج است.
چیزی که باعث شده است تا زی‌کش بتواند تراکنش‌های مخفی (بدون مشخص بودن آدرس فرستنده، گیرنده و حتی مبلغ) استفاده از راهکاری به نام اثبات دانایی صفر (zero-knowledge proof) است. اثبات دانایی صفر روشی در رمزنگاری است و این امکان را فراهم می‌کند که بدون نیاز به افشای اطلاعات به اعضای شبکه، فرایندها انجام شوند. نام الگوریتم مبتنی بر اثبات دانایی صفر در زی‌کش، zk-SNARKs نام دارد.
بنابراین در زی‌کش بدون اینکه نیاز به افشای آدرس فرستنده و گیرنده و مبلغ باشد می‌توان تراکنش‌ها را به درستی انجام داد. به عبارت دیگر، با شبکه زی‌کش می‌توان به طور کلی دو نوع تراکنش انجام داد: تراکنش‌های معمولی (مثل بیت کوین) و تراکنش‌های خصوصی و پوشیده شده.
براساس آدرس‌های کیف پول در زی‌کش می‌توان شفاف یا غیرشفاف بودن تراکنش‌ها را مشخص کرد. اگر آدرس با حرف «t» آغاز شود، این آدرس شفاف است و مانند آدرس بیت کوین می‌توان تمام جزئیات تراکنش‌ها و موجودی آن آدرس را مشاهده کرد اما اگر آدرس با حرف «z» شروع شود، نشان دهنده مخفی بودن آن آدرس است و امکان مشاهده و رهگیری تراکنش‌ها را سلب می‌کند.
تصمیمات فنی در مورد شبکه زی‌کش در بنیادی به نام همین شبکه گرفته می‌شوند. در بنیاد زی‌کش، توسعه دهندگان این شبکه برسر تصمیمات مهم باهم به بحث و گفتگو می‌پردازند و در نهایت یک تصمیم به رای گذاشته می‌شود. طبق گفته سایت رسمی زی‌کش، به منظور کسب بودجه برای توسعه این شبکه، تا چهارسال ۱۰ درصد از پاداش استخراج به بنیاد زی‌کش تعلق خواهد گرفت.
چالش‌های قانون‌گذاری زی‌کش
از آنجایی امکان انجام تراکنش‌های کاملا خصوصی با زی‌کش وجود دارد، این موضوع دولت‌ها و مراجع قانون‌گذار را از انجام جرم با زی‌کش و عدم پیگیری آن نگران می‌کند.
با این حال با کلیدی به نام ViewKey تراکنش‌های مخفی زی‌کش قابل شفاف‌سازی هستند. هر دارنده زی‌کش به کلید ViewKey خود دسترسی دارد و می‌تواند برای شفاف سازی تراکنش، آن را به افراد دیگر مانند نهادهای مجری قانون بدهد.
از سوی دیگر تا این لحظه فقط کیف پول‌های رسمی و دسکتاپ زی‌کش قابلیت تراکنش‌های مخفی را دارد و کیف پول‌های موبایل و تحت وب از این قابلیت برخوردار نیستند.
چندی پیش، نماینده ویژه سازمان مبارزه با مواد مخدر ایالات متحده (DEA) لیلیتا اینفانته در مصاحبه‌ای گفت که ارزهای دیجیتال پیگیر گریز مانند مونرو و زی‌کش می‌توانند جایگزین‌های جذابی برای خلافکاران باشند اما در حال حاضر گستردگی و نقدینگی آن‌ها در حدی نیست که خیلی مورد استفاده قرار بگیرند. او مدعی شد که بازرسان سازمان مبارزه با مواد مخدر آمریکا راهی برای ردیابی این ارزهای دیجیتال هم دارند اما جزئیات دقیق آن را نمی‌داند.
قیمت زی‌کش
زی‌کش (ZEC) تا یک هفته پس از عرضه در ۲۹ اکتبر ۲۰۱۶، به دلیل تعداد پایین واحدهای استخراج شده و مشکلات در صرافیهای پذیرنده، قیمتی چندین برابر قیمت آن زمان بیت کوین داشت. در ۲۹ اکتبر سال ۲۰۱۶ در حالی که هر واحد زی‌کش با قیمت شگفت انگیر ۴,۲۹۰ دلار معامله می‌شد، بیت کوین حدود ۶۸۰ دلار قیمت داشت اما پس از آن با رفع مشکلات صرافی و عرضه زی‌کش، قیمت به شدت سقوط کرد.
بهترین عملکرد زی‌کش در بحث قیمت به ۸ ژانویه سال ۲۰۱۸ باز می‌گردد که هر واحد از آن با قیمت ۸۷۰ دلار معامله شد.
برخلاف بسیاری از ارزهای دیجیتال مطرح، زی‌کش از آن ارزهای دیجیتالی نیست که چند هزار درصد سود برای سرمایه‌گذاران اولیه‌اش به ارمغان آورده باشد. البته با توجه به تعداد کم واحدهای زی‌کش در صورتی که برای این ارز دیجیتال تقاضای مناسبی فراهم شود، احتمال رشد شدید وجود خواهد داشت.
کیف پول‌های زی‌کش
در سایت رسمی زی‌کش برای این ارز دیجیتال کیف پول‌های رسمی و مورد تایید آن معرفی شده است. در این بخش به معرفی کیف پول‌های رسمی زی‌کش خواهیم پرداخت.
کیف پول رسمی زی‌کش
کیف پول رسمی زی‌کش تنها برای سیستم عامل ۶۴ بیتی لینوکس توسعه داده شده است و فعلا نسخه ویندوزی یا مک ندارد. برای استفاده از این کیف پول نیاز به حداقل ۲ گیگابایت RAM و اینترنت پرسرعت برای دانلود اطلاعات تراکنش‌ها و همگام سازی با بلاک چین دارید. این کیف پول قابلیت تراکنش‌های مخفی را دارد. اگر سیستم کامپیوتری قدرتمندی ندارید و حجم و سرعت اینترنت شما برای دانلود بلاک چین کافی نیست، استفاده از این نرم افزار را پیشنهاد نمی‌کنیم.
- سیستم عامل قابل اجرا: لینوکس
- نیاز به دانلود کل بلاک چین: دارد
- قابلیت مخفی سازی تراکنش: دارد
بهترین کیف پول‌های دسکتاپ زی‌کش
کیف پول WinZEC: با توجه به اینکه کیف پول رسمی زی‌کش نسخه ویندوزی ندارد، کیف پول WinZEC یک نرم افزار متن باز و تقریبا رسمی برای کاربران ویندوز است. برای استفاده از این کیف پول نیاز به حداقل ۲ گیگابایت RAM و اینترنت پرسرعت برای دانلود اطلاعات تراکنش‌ها و همگام سازی با بلاک چین دارید. این کیف پول قابلیت تراکنش‌های مخفی را دارد. اگر سیستم کامپیوتری قدرتمندی ندارید و حجم و سرعت اینترنت شما برای دانلود بلاک چین کافی نیست، استفاده از این نرم افزار را پیشنهاد نمی‌کنیم.
- سیستم عامل قابل اجرا: ویندوز
- نیاز به دانلود کل بلاک چین: دارد
- قابلیت مخفی سازی تراکنش: دارد
کیف پول zec-qt-wallet: کیف پول zec-qt-wallet اولین نرم افزار کیف پول توسعه یافته توسط بنیاد زی‌کش است که روی ویندوز و مک اجرا می‌شود. برای استفاده از این کیف پول نیاز به حداقل ۲ گیگابایت RAM و اینترنت پرسرعت برای دانلود اطلاعات تراکنش‌ها و همگام سازی با بلاک چین دارید. این کیف پول قابلیت تراکنش‌های مخفی را دارد. اگر سیستم کامپیوتری قدرتمندی ندارید و حجم و سرعت اینترنت شما برای دانلود بلاک چین کافی نیست، استفاده از این نرم افزار را پیشنهاد نمی‌کنیم.
- سیستم عامل قابل اجرا: ویندوز و مک
- نیاز به دانلود کل بلاک چین: دارد
- قابلیت مخفی سازی تراکنش: دارد
کیف پول ZelCore: این کیف پول از چندین دارایی پشتیبانی می‌کند که یکی از آن‌ها ارز دیجیتال زی‌کش است. این کیف پول روی ویندوز، مک و لینوکس، اندروید و iOS اجرا می‌شود. برای استفاده از این نرم افزار نیاز به دانلود بلاک چین نیست و حجم کمی دارد. این کیف پول از قابلیت تراکنش‌های مخفی پشتیبانی نمی‌کند.
- سیستم عامل قابل اجرا: ویندوز- مک – لینوکس – اندروید – iOS
- نیاز به دانلود کل بلاک چین: ندارد
- قابلیت مخفی سازی تراکنش: ندارد
به جز این کیف پول‌ها، کیف پول‌های بسیاری زیادی مانند جکس (Jaxx)، گوادرا (Guarda) و … از زی‌کش در دسکتاپ پشتیبانی می‌کنند.
کیف پول‌های موبایل زی‌کش
کیف پول کوینومی (Coinomi): کوینومی یکی از کیف پول‌هایی است که وب‌سایت رسمی زی‌کش به عنوان کیف پول موبایل معرفی کرده است. زی‌کش یکی از چندین دارایی است که کوینومی از آن پشتیبانی می‌کند.
- سیستم عامل قابل اجرا: اندروید – iOS
- نیاز به دانلود کل بلاک چین: ندارد
- قابلیت مخفی سازی تراکنش: ندارد
کیف پول گوادرا (Guadra): گوادرا یکی از کیف پول‌های جدید اما معتبر برای نگهداری زی‌کش و چندیدن دارایی دیجیتال دیگر است.
- سیستم عامل قابل اجرا: اندروید – iOS
- نیاز به دانلود کل بلاک چین: ندارد
- قابلیت مخفی سازی تراکنش: ندارد
کیف پول آی‌بیتکام (ibitcome): کیف پول آی‌بیتکام مانند دو کیف پول قبلی مشهور نیست اما وب‌سایت زی‌کش آن را معتبر می‌داند.
- سیستم عامل قابل اجرا: اندروید – iOS
- نیاز به دانلود کل بلاک چین: ندارد
- قابلیت مخفی سازی تراکنش: ندارد
به جز این کیف پول‌ها، کیف پول‌های بسیاری زیادی مانند جکس (Jaxx)، موبی (Mobi) و … از زی‌کش در موبایل پشتیبانی می‌کنند.
کیف پول‌های سخت افزاری
امن‌ترین گزینه برای نگهداری زی‌کش کیف پول‌های سخت افزاری هستند. کیف پول‌های لجرنانو اس، ترزور و کیپ‌کی کیف پول‌های سخت افزاری بسیار معتبری هستند که همه از زی‌کش پشتیبانی می‌کنند. کیف پول‌های سخت افزاری از کلیدهای خصوصی و دارایی‌ها به صورت آفلاین و کاملا امن نگهداری می‌کنند. قیمت این کیف پول‌ها بین ۸۰ تا ۱۰۰ دلار است.
خرید زی‌کش
برای خرید مستقیم زی‌کش با ریال باید از طریق سایت‌های آنلاین داخلی اقدام کنید. اما با این حال بیشتر سایت‌های ایرانی در حال حاضر فقط بیت کوین یا اتریوم می‌فروشند.. در صورت موجود بودن زی‌کش در این سایت‌ها شما حتما باید از معتبر بودن صرافی اطمینان حاصل کنید.
اما متداول ترین روش خرید زی‌کش، مخصوصا برای کاربران ایرانی، خرید بیت کوین یا اتریوم از سایت های ایرانی یا سایت معتبر لوکال بیت‌کوینز و سپس تبدیل بیت کوین یا اتریوم خریداری شده در یک صرافی معتبر خارجی به زی‌کش است.
لیست صرافیهای خارجی که زی‌کش را برای خرید و فروش قرار داده‌اند را می‌توان از سایت کوین‌مارکت‌کپ مشاهده کرد. باید توجه داشته باشید که به دلیل مسائل تحریم، پیش از انتخاب یک صرافی از مشکل نداشتن آن با کاربران ایرانی اطمینان حاصل کنید.
